صنایع کشاورزی خوزستان برای ماندگاری راهی جز پذیرش فناوری ندارند/تولید خوزستان نیاز به دانش بنیان شدن دارد

به گزارش راوی جنوب، کشاورزی در کشور به سبب نقش داشتن در تولید و اقتصاد ملی و ایجاد استقلال غذایی و محل امرار معاش کثیر مردم، بسیار مهم است و در طی این تحریم های اقتصادی و ورزشی و اجتماعی به سبب اینکه کشاورزی ایران دارای قوام و‌تنوع مناسب بوده قوت مردم از نظر داشتن حداقل های ممکن تهدید جدی نشد.

یکی از نظریه پربسامد آب پژوهان غربی علیه کشور طی این سالها مسأله ورشکستگی آبی است که براساس آن ایران طی سالهای نه چندان دور بیابانی خشک و‌ غیرقابل سکونت تصویر سازی می‌شود در این ایران تصویر شده خبری از بذر امید دیده نمی‌شود.

اما اینکه این نظریه و طراحان غربی آن از جمله امثال کاوه مدنی چقدر راست می‌گویند محل بحث نیست، بلکه یک حقیقت غیر قابل انکاری است که چالش آب جدی است و به سمت بحرانی شدن می رود. حال باید چه تدبیر کرد؟

۱_قبل از هر چیز باید بی آبی را بپذیریم و زندگی با شرایط کم آبی را تجربه و تمرین کنیم. فرهنگ زندگی امروز ما با سرانه مصرف بالای آب با شرایط خشک و نیمه خشک طبیعی کشور که زیر ۲۲۵م.م بارندگی سالیانه دارد، هم خوانی ندارد . نمی شود نگران آینده کشور شد ولی حداقل ترین گام را برنداشت.

از نوع استحمام و وضو گرفتن تا مسواک زدن و کشاورزی کردن باید اصلاح و دانش بنیان شود. بهره وری و کارایی مصرف آب شرب و کشاورزی کشور از ۳۰درصد به ۹۰درصد برسد.

۲_آمایش صنعتی: صنایع سنگین و آب بر امروز ، میراث شوم توسعه وارداتی دوره پهلوی اول است که تمام اکولوژی کشور را تحت شعاع قرار داده و زمینه جابجایی جمعیت و مسأله انتقال آب بین حوزه ی را در کشور سبب شده است. به طوری که امروز توازن طبیعی جمعیت برهم خورده و استانهای کویری که ظرفیت متعادل جمعیتی داشتند به استانهای مهاجر پذیر تبدیل شدند.

اگر قرار است نگران آینده باشیم باید برای جابجایی این صنایع یا غیر آب بر کردم آنها فکری کنیم. توسعه این صنایع در مرکز کشور متوقف و به سمت سواحل دریایی سوق داده شوند. همچنین این صنایع با این سنگینی باید با دانش بنیان شدن به سمت بهره وری بالا، تولید مستمر و با کیفیت حرکت کنند.

۳_آمایش کشاورزی: کشاورزی مصرف بیش از ۹۲درصد آب کشور از سطحی تا زیر سطحی را به خود اختصاص داده است. بویژه در خوزستان که ۴۰درصد منابع آبی کشور موجود است سهم‌ آب بری کشاورزی بالاست و متاسفانه کارایی مصرف آب هم زیر ۳۰درصد است که در دنیا نزدیک ۷۰درصد است.

الف)شیوه های آبیاری، شیوه های کشت و برداشت در خوزستان و‌ متاسفانه کشور عهد قجری است که دمار از روزگار آب در آورده است و با وجود دستگاه های مطول دانشگاهی هنوز این بخشهای کشاورزی دانش بنیان نشدند.‌

ب)با این وضعیت آب بهتر است تجدید نظر جدی کنیم که کشور و سیاستگذاران کشور به این سوالات و امثالهم پاسخ جدی دهند آیا اصولاً در بخش های از کشور آیا لزومی به کشت داریم؟ آیا به محصولات صیفی جات نیازی داریم؟ آیا گندم را باید لزوما در زمین های مرغوب بکاریم؟ چرا نباید از گیاهان بومی و کم نیاز به آب بهره نمی جوییم؟ سهم گیاهان دارویی که صادراتی هستند چرا کم است؟ کشت برنج آیا لزومی دارد؟ چرا مصرف برنج را در سبک زندگی خود مدیریت نمی کنیم؟ چرا به سمت سبک غذایی سبزیجات محور که با انرژی کم تولید می‌شود نمی‌رویم و به سمت مصرف گوشت شوق داریم؟ سهم شیلات میگو و ماهی چرا در سبد غذایی با وجود داشتن منابع تولیدی در دریاها کم است؟

ج)در بخش فضای سبز شهری، آیا نیاز به فضای سبز براساس چمن و گل‌و گیاه آب بر در مبلمان شهری داریم؟ چرا از شیوه های همچون زیباسازی با سنگ و چمن مصنوعی نمی رویم؟

د)استراتژی غلط افزایش تولید از مسیر افزایش سطح زیر کشت سبب شده که در کوه و کمر شاهد کشاورزی باشیم که ضمن نابودی منابع طبیعی و تولید غیر اقتصادی ، چه سودی دارد؟

ه)چرا هنوز نمی‌دانیم چقدر دراین مملکت به چه محصولی در چه زمانی و دقیقا به چه مقدار نیاز داریم و علی الاسف این همه تلفات محصولات داریم؟ این همه مصرف سم‌، کود، آفت کش و علف کش و ادوات کشاورزی چرا باید صورت گیرد؟ در همین طرح ۵۵۰هزار هکتار کشاورزی خوزستان چرا خبری از کشاورزی پایدار و نوین دیده نمی‌شود؟

به طور کلی تا زمانی که ملاک وراهبرد جهادکشاورزی به عنوان متولی اول کشاورزی در ارزیابی کشاورز برتر و شاخص میزان تولید بالا به هر شکل و اندازه مصرف کود و آب است، یعنی هنوز جهادکشاورزی متوجه خبر بد نشده است.

۴_دانش بنیان کردن حوزه آب و آبیاری : در حوزه آب معضل اصلی سدسازی است و سدها به مثابه تشتک تبخیر عمل می‌کنند و با وجود فناوریهای مقابله با این مسأله، هنوز اهتمامی دیده نمی‌شود .

آب فاضلاب که قابلیت استفاده مجدد در فضای سبز و‌چه بسا صنایع دارد بی رحمانه و بی هیچ استفاده وارد منابع آبی مثل رود کارون می‌شود که آهسته آهسته باید صرفا در خاطرات خود با کارون رو به مرگ خوش باشیم. نیروگاهای آبی توجیح گر سد سازی است و حال آنکه باید به سمت نیروگاه هسته ی و دانش بنیان برویم.

۵_استفاده از ذخایر آبی دریاها: اکنون که اب نایاب شده باید بتوانیم جمعیت را به سمت سواحل و منابع آبی کثیر سوق و زمینه استفاده از فناوری آب شیرین کن را فراهم کنیم. ارایه و تدوین تسهیلات و راهبرد تشویقی مقوم این مسأله جابجایی جمعیت و‌ سرمایه گذاری ها است.

۶_صیانت از آبهای برون مرزی: جنگ پیش رو، جنگ آب ست و همان قدر که باید برای آب درون مرزی حساسیت و برنامه داشته باشیم نسبت به صیانت از آبهای برون مرزی از ارس تا دجله و فرات و اترک و هیرمند و باورکردن ابرها دقت و برنامه ریزی داشته باشیم که این نیازمند دیپلماسی آب است.

کشاورزی خوزستان و بویژه صنایع سنگین کشاورزی و آب بر استان بایستی پیوست آبی لازم را طراحی و دوراندیشی متناسب تدوین کنند و راه این تدبیر از مسیر دانش بنیان کردن است و درهای جهادکشاورزی و صنایع خوزستان می بایست بر روی جوانان خلاق و دانشمند حوزه آب و کشاورزی باز باشد.

به طور مثال، شرکت کشت و‌ توسعه نیشکر خوزستان که بسیاری از اراضی خوزستان را یکدست در اختیار دارد باید درها به سمت شرکت های دانش بنیان باز شود. نیاز آبی گیاه نیشکر بالا و اوج نیاز آبی این محصول در دوره ی است که آب کم است(تابستان)، پس از الان باید دوراندیشی لازم به خرج داد و تدابیر لازم از افزایش بهره وری تا کشت گیاه جایگزین اندیشیده شود زیرا امروز بخش زیادی از خانواده های خوزستان از محل این طرح امرار معاش می‌کنند و کوچکترین نقصان در این طرح بحران زا است.
گزارش از اکبر بهاری