انرژیهای تجدیدپذیر به دلیل مقیاس پذیری، دسترسی آسان و هزینه تولید بسیار پایین، می‌توانند جایگزین بسیار مناسبی برای انرژیهای فسیلی با عمر محدود باشند. باتوجه به افزایش نیاز کشور به تامین انرژی و اتکای نزدیک به ۹۰درصدی کشور به سوخت‌های فسیلی برای تولید برق، توجه بیشتر به ظرفیت‌های این حوزه می‌تواند یکی از راهبردهای اساسی در حوزه انرژی باشد.
کشور هند مانند ایران در مدار استوای زمین، یعنی مداری که بیشترین تابش خورشید را دریافت می‌کند، قرار دارد. هند به مدد این وضعیت دستاورد خوبی داشته و طی پنج سال گذشته یعنی مشخصا از سال ۲۰۱۵ تا ۲۰۲۰، به طور متوسط سالیانه یک درصد با رشدی خطی، به سهم برق خورشیدی تولیدی خود افزوده است. با توجه به میزان برق سالیانه تولیدی این کشور در سال ۲۰۲۰، می‌توان گفت که هند در این سال ۷۵ میلیارد کیلووات-ساعت، معادل با ۲۰ درصد برق تولیدی ایران در سال ۱۳۹۹، برق تولید کرده است. در زمینه تولید انرژی الکتریکی از باد هم نکات جالبی وجود دارد. به‌‌‌عنوان نمونه، کشور ایتالیا با تولید ۱۰گیگاوات برق به دور از ساحل عملکرد فوق‌العاده‌ای داشته است. همچنین کشور آلمان با داشتن کمتر از ۶۰۰ کیلومتر مرز آبی، حدود ۵۶ گیگاوات برق (معادل با ۷۰درصد توان برق تولیدی کشور)، برق تولید می‌کند. این در حالی است که کشور ما با داشتن هزاران کیلومتر مرز آبی و مناطق بادخیز و توفان‌خیز، می‌تواند بسیار بیشتر از اعداد ذکر شده برق تولید کند.
علت کند بودن سرعت توسعه انرژیهای تجدیدپذیر در ایران چیست ؟
از ۵۳ هزار مگاوات ظرفیت برق تولیدی در کشور تنها ۴۰۰ مگاوات آن یعنی ۷/ ۰درصد آن مربوط به حوزه انرژیهای تجدیدپذیر است. این وضعیت در حالی است که ایران فقط در زمینه انرژی خورشیدی با داشتن ۳۰۰ روز آفتابی در بیش از دوسوم مساحت خود و متوسط تابش ۵/ ۵ – ۵/ ۴کیلووات ساعت بر مترمربع در روز، یکی از کشورهای با پتانسیل بالا در این زمینه است. این فقط در حوزه خورشیدی است و هر کدام از حوزه‌‌‌های دیگر مستلزم بحثی جداگانه است. بی‌تردید سهم ایران در حوزه انرژیهای تجدیدپذیر باید حداقل۱۰ برابر میزان فعلی باشد، این در حالی است که سهم ترکیه در حال حاضر در این حوزه بالغ بر ۷هزار مگاوات است، حال آنکه مساحت کشور ما بیش از دو برابر ترکیه است. با یک بررسی ریشه اصلی چنین فاصله‌‌‌ای را می‌توان در سه مورد ذیل طبقه‌‌‌بندی کرد که متولی این حوزه یعنی سازمان انرژیهای تجدیدپذیر و بهره‌‌‌وری انرژی برق (ساتبا) باید به آنها توجه ویژه‌‌‌ای داشته باشند: ۱- ضعف اطلاعات عملیاتی از توانمندی‌های کشور در این حوزه، ۲- به‌‌‌روز نبودن در خصوص فناوری‌‌‌های جدید در زمینه افزایش بازدهی انرژی، ۳- نبود یک مدل تامین مالی جامع و پیوندسازی توسعه این حوزه به بودجه تخصیصی در حالی که می‌توان با ایجاد سازوکارهایی مشارکت بخش خصوصی را به شدت افزایش داد.
با توجه به علت‌های ذکر شده، لازم است جهت تغییر رویه چند گام مهم برداشته شود :
۱. تدوین نقشه جامعی از پتانسیل‌‌‌های انرژیهای تجدیدپذیر: به‌‌‌عنوان نمونه ظرفیت‌های تابشی، تراکم زیست توده‌‌‌ها و… مشخصا معین شود.
۲.ایجاد صندوقی از درآمدهای حاصل از سرمایه‌گذاری در صنعت برق یا ایجاد. بانک برق به منظور بستر سازی جهت سرمایه گذاری
۳.الزام هرچه بیشتر ادارات دولتی مبنی بر استفاده از برق تجدیدپذیر در بازه زمانی مشخص
۴.خرید تضمینی برق تولیدی و کاهش هزینه تکنولوژی وارداتی در گمرکات
۵.بومی سازی تکنولوژی تولید انرژی تجدید پذیر
در پایان لازم به ذکر است با عملیاتی شدن پیشنهاد قید شده با یک عزم ملی و مدیریت جهادی در بازه زمانی مشخص ۵ ساله می توانیم شاهد تحول عظیم در صنعت برق و تولید نیروی کشور از منابع های تجدید پذیر باشیم.
محمد اردشیری
